Chế tác nước hoa luôn là ngành khoa học phức tạp: Cần nhiều nỗ lực để bắt chụp một mùi hương hơn người ngoài ngành có thể tưởng tượng.
Trong hai thập kỷ qua, các nhà hoá học với công nghệ tiên tiến đã bổ sung một lượng lớn mùi hương vào “bảng màu vẽ” của nhà điều chế, cho phép họ tạo ra những sáng tạo chưa từng có.
Từ hàng nghìn năm nay, mùi hương vẫn được thu trực tiếp từ thế giới tự nhiên. Nhựa lấy từ cây được đốt như tặng vật cho thần linh; hoa và thảo mộc được ngâm trong chất lỏng để lấy hương pha trộn thành hỗn hợp xức lên người.
Từ khi kỹ thuật chưng cất hơi nước (quy trình đun sôi cánh hoa, lá cây, và làm lạnh tinh dầu bốc hơi) được hoàn thiện vào thế kỷ XI, quá trình tạo ra nước hoa ít có thay đổi, cho tới cuộc cách mạng công nghiệp thời đại Victoria. Sau đó, các nhà hoá học bắt đầu phân lập, tổng hợp các hợp chất mang hương có trong tự nhiên và thường được dùng bởi những nhà điều chế, như vanilin - phân tử góp phần tạo nên hương thơm của vani.
Sự phân lập này cho phép nhà làm hương phá vỡ hạn chế của những hương thơm được xác lập bởi tự nhiên, để tạo ra những nét hương mới. Nhà điều chế độc lập người Pháp Stéphanie Bakouche chia sẻ: “Nhiều loại nước hoa huyền thoại (từ thế kỷ trước) chứa một lượng lớn những nguyên liệu tổng hợp "mới". Nhà làm hương như Ernest Beaux (người tạo ra Chanel No.5 - nổi tiếng vì đưa vào hàm lượng aldehyde chưa từng có) hay Edmond Roudnitska (người khiến Eau Sauvage hấp dẫn hơn nhiều khi đưa vào hedione) là những nhà tiên phong.”
Trong những năm 1980, công ty điều chế hương IFF (International Flavours & Fragrances) phát minh ra cách mới để nắm bắt các phân tử hương bất ổn của hầu như mọi chủ thể. Công nghệ được mệnh danh là Headspace này đã thay đổi cả ngành điều chế.
Headspace hoạt động như chiếc máy ảnh chụp nhanh các thành phần của mùi hương - dù tuyệt vời hay ẩn khuất - và cho phép chúng được tái tạo lại trong không gian phòng thí nghiệm.
Từ hương của ngôi đền (trầm hương, da thuộc, đá ấm) tới mùi ở đỉnh toà nhà chọc trời (ozone, thuỷ tinh, kim loại, xi măng), thậm chí một bông hồng không trọng lực trên tàu con thoi (tươi, ngọt, nhiều kim loại hơn), Headspace nắm bắt được tất cả. Shiseido đã sử dụng bản phân tích “hoa hồng không gian" đó, một mùi hương hoàn toàn khác lạ, để tạo ra loại nước hoa có tên Zen.
Công nghệ Headspace cũng góp phần làm nên vẻ đẹp chân thực hàng đầu trong thế giới mùi hương cho nước hoa họ floral của nhà Frédéric Malle. Carnal Flower, một trong những mùi hương nổi tiếng nhất của họ, được điều chế bằng ba phân tích Headspace khác nhau. Frédéric Malle lý giải: “Hương hoa huệ dần biến chuyển trong ngày. Đó là điều hiển nhiên.”
Laboratoire Monique Remy (công ty con của IFF) phát triển một quy trình cải tiến khác khi đang nghiên cứu sản phẩm Rose Essential.
Giống như luộc rau quá lâu sẽ làm mất chất dinh dưỡng, quá trình chưng cất làm mất vài phần đẹp nhất của mùi hương vào nước, và thường có thể phá hỏng tinh dầu thu được.
Quá trình ba bước tạo nên Rose Essential nhằm ngăn chặn sự mất mát nói trên, nhờ kết hợp chưng cất hydro và tách hơi nước, thu giữ các phân tử hương thơm ở phần nước còn lại, để cho ra chiết xuất hoàn chỉnh, chân thật và tươi mới hơn khi so sánh với loại tinh chất hoa hồng truyền thống.
Trích xuất CO2 cũng nhằm thu giữ tối đa hương thơm từ nguyên liệu tự nhiên. Công nghệ này sử dụng carbon dioxide, loại phân tử sẽ biến thành chất lỏng ở áp suất cao, giữ lại hầu như toàn bộ thành phần hương thơm từ nguyên liệu tự nhiên mà không làm tổn hại chúng.
Bakouche cho rằng “Trích xuất CO2 tái hiện bản chất tự nhiên vượt trội hơn các phương pháp khác. Nó mang đến khía cạnh không tồn tại ở tinh dầu hay tinh chất - quy trình trích xuất cho ra hai loại này thường đốt cháy hay phá huỷ một số phân tử hương.
Giá thành đắt đỏ của nguyên liệu thô dạng này hạn chế ứng dụng của chúng trong nước hoa, nhất là khi xét tới người tiêu dùng. Nhưng với nhà điều chế, hương thơm đó thực sự đáng giá.
Một số nguyên liệu hương mới và thú vị nhất là kết quả của công nghệ sinh học. Các nhà khoa học giờ đây có thể biến đổi gen của nấm men, để thay vì lên men đường thành rượu, chúng cho ra các hợp chất thơm mô phỏng mùi hương thiên nhiên và nhân tạo.
Ví dụ, Clearwood - một hợp chất tạo bởi những nhà hóa học tới từ nhà hương Firmenich - được sử dụng như chất thay thế cho hoắc hương nhờ thành phần hoá học tương đồng.
Mặc dù Clearwood thiếu một số tính chất nền - mùi đất, sâu, tối - của tinh dầu tự nhiên, nó vẫn có thể sử dụng như một lựa chọn thay thế bền vững cho hoắc hương. Điều này cũng hạn chế ảnh hưởng của sự thiếu hụt tinh dầu tự nhiên, do thu hoạch kém và nạn phá rừng, lên giá thành người tiêu dùng phải trả.
Nước hoa trong tương lai sẽ được sáng tạo ra sao?
Những phát minh tiếp theo có chăng không còn là nắm bắt mùi hương,
mà ở việc đưa mùi hương tới người thưởng thức.
Như một ví dụ, Olfa Labs ở London đang cố gắng phát triển công nghệ kỹ thuật số tạo hương từ phân tử trong không khí.
Người đồng sáng lập Oscar Spear chia sẻ: “Đầu tiên chúng tôi phải chứng minh việc tái tạo một cách trọn vẹn tính chất của tinh dầu, tinh chất là khả thi. Đối với người làm hương, điều ấy đồng nghĩa với khả năng sáng tạo hương thơm dựa trên nền tảng số, với phân tử số.”
Ngành điều chế nước hoa đứng trước nhiều cơ hội, và cả không ít thách thức trong một thế giới chuyển động không ngừng. Liệu công nghệ Headspace, hay những đổi mới tiếp theo, có tạo nên cú đột phá mới trong thế kỷ XXI?
